Kώστας Kαββαθάς
EN ΛΕΥΚΩ«?Δεν είναι η πρώτη φορά και δε θα είναι η τελευταία, που κάποιος
διανοούμενος επιτίθεται με τόση σφοδρότητα εναντίον του αυτοκινήτου. Οι
παλαιότεροι θα θυμούνται τις επιθέσεις των ?πράσινων?, ακόμα και με πέτρες,
στη Γερμανία, στη Γαλλία και αλλού εναντίον διαφόρων μοντέλων που εκείνοι
θεωρούσαν ότι ?βλάπτουν το περιβάλλον??»
Λόγος και αντίλογος για την
«ιδεολογία του Ι.Χ.»
ENA ΑΡΘΡΟ του ουρουγουανού συγγραφέα Εντουάρντο Γκαλεάνο για την «Ιδεολογία
του Ι.Χ.», στην «Κυριακάτικη» της 17.2.97 με έβαλε σε σκέψεις. O γνωστός
συγγραφέας αμφισβητεί, όπως δεκάδες άλλοι πριν απ? αυτόν, τη χρησιμότητα
του επιβατικού αυτοκινήτου και επιτίθεται με σφοδρότητα εναντίον εκείνων
που συντηρούν την «ιδεολογία» και «υπηρετούν» τη θρησκεία του. Πιο απλά, ο
Γκαλεάνο λέει ότι περιοδικά σαν τους 4T και άνθρωποι που αφιέρωσαν μεγάλο
μέρος της ζωή τους στην προσπάθεια βελτίωσης των αυτοκινήτων, αλλά και στην
προβολή μίας μοναδικής δραστηριότητας όπως είναι οι αγώνες, είναι υπεύθυνοι
για ένα διαρκές έγκλημα: την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και τις
«δολοφονίες» (από πρόθεση μάλιστα) εκατομμυρίων ανθρώπων από
αυτοκινητιστικά δυστυχήματα.
Αν οι 4T και οι αναγνώστες τους δεν ήταν αυτοί που είναι, οι απόψεις ενός
δηλωμένου «εχθρού» της αυτοκίνησης δε θα έβρισκαν θέση στις σελίδες τους
και μάλιστα στο? Εν Λευκώ. Επειδή όμως η κατάσταση είναι αυτή που είναι,
πιστεύω ότι οι θέσεις του ουρουγουανού συγγραφέα πρέπει να ακουστούν και να
αποτελέσουν θέμα ήρεμου διαλόγου στις σελίδες της αλληλογραφίας.
O Γκαλεάνο χρησιμοποιεί πολλά επιχειρήματα (και «επιχειρήματα») για να
στηρίξει τις θέσεις του. Σ? ένα από αυτά λέει ότι «...το αυτοκίνητο δεν
είναι ένα καθολικό δικαίωμα αλλά ένα προνόμιο για λίγους. Μόνο το 20% της
ανθρωπότητας διαθέτει το 80% των αυτοκινήτων, αν και το 100% υφίσταται τις
συνέπειες...». Πιο κάτω σημειώνει πως«...Όπως και τόσα άλλα σύμβολα της
κοινωνίας της κατανάλωσης, το αυτοκίνητο είναι ένα εργαλείο στα χέρια του
Βορρά και των μειοψηφιών που στο Νότο αναπαράγουν τις συνθήκες του Βορρά...
Μόνο μία χώρα, συνεχίζει ο Γκαλεάνο, έχει περισσότερα αυτοκίνητα από το
σύνολο των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Αλλά, οι τρεις
στους τέσσερις νεκρούς σε όλο τον πλανήτη είναι από το Νότο(*) και από
αυτούς τους τρεις νεκρούς οι δύο είναι πεζοί...».
Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά και δε θα είναι η τελευταία, που κάποιος
διανοούμενος επιτίθεται με τόση σφοδρότητα εναντίον του αυτοκινήτου. Οι
παλαιότεροι θα θυμούνται τις επιθέσεις των «πράσινων», ακόμα και με πέτρες,
στη Γερμανία, στη Γαλλία και αλλού εναντίον διαφόρων? μοντέλων που εκείνοι
θεωρούσαν ότι «βλάπτουν το περιβάλλον». Οι προσεκτικοί αναγνώστες θα έχουν
επίσης παρατηρήσει τον τρόπο που αντιμετωπίζεται το περιοδικό, ο υπογράφων
και οι συνεργάτες του από μια μερίδα ελλήνων διανοουμένων που μας
κατηγορούν ότι ασχολούμεθα «με τα αυτοκινητάκια», αλλά και το «σνομπάρισμα»
της δουλειάς ενός? γνωστού σας συγγραφέα και παλιού συνεργάτη των 4T (του
Νίκου Δήμου) από το σκληρό πυρήνα των ελλήνων διανοουμένων που δεν εννοούν
να του συγχωρήσουν το? αμάρτημα!
Για τον υπογράφοντα, αλλά και για τους άλλους συνεργάτες και φίλους που
αφιέρωσαν τη ζωή τους στην «ιδέα» της αυτοκίνησης, ο εύκολος δρόμος θα ήταν
να απορρίψουν τις θέσεις του ουρουγουανού συγγραφέα, που βέβαια δεν
περιορίζονται στην παράθεση στατιστικών στοιχείων για νεκρούς και
τραυματίες, αλλά φθάνουν να συνδυάζουν τις πωλήσεις αυτοκινήτων με τις
πωλήσεις? όπλων και να εντάσσουν την αυτοκινητοβιομηχανία (και ιδιαίτερα
εκείνη των Η.Π.Α.) στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας συνωμοσίας που στόχο έχει να
καταστρέψει ολοσχερώς τον πλανήτη. Με τη φράση «ο άνθρωπος δεν ξέρει τι
λέει» θα προσποιούνταν ότι δε βλέπουν το πρόβλημα. Δυστυχώς, όμως, για
όλους μας, ο άνθρωπος ξέρει τι λέει, τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο της
εξελικτικής ιστορίας του αυτοκινήτου.
Ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή. Από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τις αρχές
της δεκαετίας του ?80 η αυτοκινητοβιομηχανία λειτουργούσε με αποκλειστικό
στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή παραγωγή και το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος. Οι
μάνατζερ και οι σχεδιαστές/μηχανικοί που ενδιαφέρονταν για την προστασία
της ανθρώπινης ζωής και βέβαια του περιβάλλοντος ήταν μετρημένοι στα
δάχτυλα του ενός χεριού. Υπάρχει άραγε καλύτερη απόδειξη από τα γεμάτα
ρομφαίες και διατρητικούς κριούς, δήθεν «διαστημικά» εξαμβλώματα της
αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας; Αυτοκίνητα-φρούρια, με τεράστιους
κινητήρες, που κατανάλωναν τόση βενζίνη όση χρειαζόταν ένα χωριό της
Ελλάδας για να κινηθεί ένα χρόνο, με ανύπαρκτη ενεργητική ασφάλεια,
αληθινές προκλήσεις για τη νοημοσύνη, την κοινή λογική και το περιβάλλον.
H ύβρις δεν περιορίστηκε βέβαια στις Η.Π.Α, αλλά επεκτάθηκε και στην
Ευρώπη, βασικά μέσω της τότε «δυτικής» Γερμανίας και βέβαια της Μεγάλης
Βρετανίας και, ολίγον είναι αλήθεια, της Γαλλίας. Ποιος σοβαρός μελετητής
του παρελθόντος, ποιος άνθρωπος, που δεν πάσχει από το σύνδρομο του Blade
Runner, θα αμφισβητήσει τον σκληρό, αποφασιστικό και καθοριστικής σημασίας
αγώνα ορισμένων εντύπων και ανθρώπων ενάντια στην εν λόγω ύβρη. Δεκάδες
άρθρα στο Auto Εξπρές της δεκαετίας του ?60 και? εκατοντάδες στους 4T της
δεκαετίας του ?70 πιστοποιούν τη σκληρή μας αντίθεση γι? αυτά τα
υποπροϊόντα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
O Γκαλεάνο έχει δίκιο όταν λέει ότι αυτά ακριβώς τα προϊόντα κατέστρεψαν
λαούς «ρουφώντας» τις πλουτοπαραγωγικές τους πηγές. Έχει πάλι δίκιο όταν
γράφει ότι «...οι δομές της κληρονομημένης αδικίας και οι τρομερές
κοινωνικές αντιφάσεις έχουν γεννήσει πόλεις που αναπτύσσονται έξω από κάθε
δυνατό έλεγχο, γιγάντιους Φρανκεστάιν του πολιτισμού...».
Μα, θα αναρωτηθείτε, αν έχει παντού δίκιο, γιατί δεν έχετε ακόμα?
αυτοκτονήσει;
H απάντηση είναι απλή: ο Γκαλεάνο, όπως οι περισσότεροι μαρξιστές(;),
πέφτει στην παγίδα που ο ίδιος ανοίγει θεωρώντας αφενός ότι υπάρχει κάποιος
«μαγικός» τρόπος για να εξαφανίσει το αυτοκίνητο από το πρόσωπο της γης και
αφετέρου ότι οι άρχοντες του κόσμου επιτυγχάνουν πάντα αυτό που θέλουν. Μη
έχοντας τις γνώσεις για να απαντήσω για άλλους χώρους, θα μιλήσω μόνο για
το δικό μας, το χώρο του αυτοκινήτου λέγοντας ότι χάρη στον αγώνα
ορισμένων, μετρημένων στα δάχτυλα των δύο χεριών, αυτοκινητιστικών εντύπων
στον κόσμο, με πρώτα το βρετανικό Car και τους 4T (αλλά και το γαλλικό L?
Automobile, τα αμερικανικά Car & Driver και Road & Truck πριν αγοραστούν
από τεράστιες πολυεθνικές εκδοτικές και όχι μόνο εταιρίες) η εικόνα της
ασυδοσίας άλλαξε και μάλιστα γρήγορα. Τα ρεπορτάζ και τα editorials των
ικανών, σχεδόν «φωτισμένων» συναδέλφων εκείνων των χρόνων μετέφεραν τόση
ειρωνεία και έσταζαν τόσο δηλητήριο για τα αμερικανικά πλοία της στεριάς,
τα γερμανικά πάνζερ και τα βρετανικά? εγκεφαλικά επεισόδια σε τέσσερις
τροχούς, ώστε οι εταιρίες αναγκάστηκαν να αλλάξουν μυαλά ή να διώξουν τις
σκουριές που αποφάσιζαν για τα προϊόντα τους.
Ήταν αυτή ακριβώς η πίεση από την πλευρά του ειδικού Τύπου, αλλά και των
«σελίδων αυτοκινήτου» στις μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες (και σε μία
ελληνική) που άλλαξε την εικόνα του επιβατικού αυτοκινήτου, είτε θέλουν να
το παραδεχθούν οι απανταχού συμπλεγματικοί είτε όχι. Τα τελευταία 15 χρόνια
τα τμήματα Έρευνας & Εξέλιξης έχουν στελεχωθεί με μηχανικούς που αντί να
περνάνε την ώρα τους γράφοντας πολύπλοκες κοινωνικό-πολιτικές αναλύσεις σαν
το φίλο μας Γκαλεάνο, απλά κάνουν κάτι για το πρόβλημα, επειδή ακριβώς
γνωρίζουν ότι τα προβλήματα δε λύνονται με μαγικά ραβδιά, αλλά με σκληρή
δουλειά.
Καμία σχέση λοιπόν δεν έχουν τα προϊόντα εκείνων των εποχών με τα επιβατικά
αυτοκίνητα τού σήμερα. Και αν στο Βορρά σκοτώνονται λιγότεροι απ? ό,τι στο
Νότο, αυτό δεν οφείλεται μόνο στο «γιωταχί», αλλά και στους λωποδύτες (του
Νότου) που αντί να εκπαιδεύσουν σωστά τους υποψήφιους οδηγούς και να
φτιάξουν σωστούς και ασφαλείς δρόμους, καταβρόχθισαν (και εξακολουθούν να
καταβροχθίζουν) τα δισεκατομμύρια που πάνε στις ελβετικές τράπεζες.
Αντί, λοιπόν, αγαπητέ Εντουάρντο, να καταφέρεσαι εναντίον ενός άψυχου
αντικειμένου, όπως είναι το «γιωταχί», καλύτερα θα ήταν να υψώσεις την
ικανή και αξιόπιστη φωνή σου και να ζητήσεις, για παράδειγμα, από τους
πολιτικούς ηγέτες της Ελλάδας να πάρουν μέτρα, ώστε ο αριθμός των θυμάτων
από τροχαία να μην είναι? υπερτριπλάσιος από το μέσο κοινοτικό όρο! Αυτά
όμως, αγαπητέ Εντουάρντο, είναι ?όπως τραγουδούν και οι αδελφοί Κατσιμίχα?
κόλπα δύσκολα που κάνουν στη Βεγγάζη.
Όμως θα επανέλθουμε. Το θέμα έχει ενδιαφέρον._Κ.Κ.